Overbodig spatiegebruik, het is werkelijk een plaag tegenwoordig! Vooral op internet kun je bijna geen artikel lezen of je wordt ermee geconfronteerd. Het woord “overbodig” suggereert dat het weliswaar onnodig is maar niet zo erg. Doch dat is het toch wel. Onnodige spaties geven een zin een heel andere betekenis dan dat de schrijver heeft bedoeld. Zo maakt het een groot verschil tussen het op de hoofdweg rijden of dat je hoofd weg is.
De grammaticale regel met betrekking tot samengestelde woorden
Samengestelde woorden worden in de Nederlandse taal aan elkaar geschreven!
Wat is een samengesteld woord?
Een samengesteld woord is een woord dat is samengesteld uit verscheidene woorden die samen een eenheid vormen. Bijvoorbeeld het woord hoofdonderwijzer, dit bestaat uit de woorden hoofd, onder en wijzer. Los hebben deze woorden niet de betekenis die zij aan elkaar hebben.
Wanneer een streepje ertussen?
Sommige samengestelde woorden krijgen een tussenstreepje. Dit is verplicht wanneer er een zogenaamde “klinkerbotsing” plaatsvindt.
Wanneer twee klinkers aan elkaar zitten kan dit leiden tot misverstanden. Bijvoorbeeld wanneer je het woord “woedeuitbarsting” (dat zou je ook krijgen van al dat onjuiste spatiegebruik) zonder tussenstreepje schrijft. De combinatie van eu zou uitgesproken kunnen worden zoals in neus. Om dit te voorkomen plaatsen we een tussenstreepje, in dit geval wordt het dus “woede-uitbarsting”.
Onjuist spatiegebruik op internet
Nergens word je zoveel geconfronteerd met foutief spatiegebruik als op internet. Dit wordt in de hand gewerkt doordat mensen blind afgaan op de spellingscontrole. Deze kent veel samengestelde woorden niet, maar wel de losse woorden. Zo krijg je een rode golflijn onder het woord driegangenmenu.
Doe je spaties tussen drie, gangen en menu dan verdwijnt de rode golflijn en lijkt het alsof het goed gespeld is. Doch nu staan er drie woorden die los een andere betekenis hebben dan aan elkaar.
Een driegangenmenu is namelijk een menu dat uit drie gangen bestaat. De zin “drie gangen menu” slaat blijkbaar op een gebouw met drie gangen waar je een menu krijgt.
Ook Google werkt onjuist spatiegebruik in de hand
Ook Google werkt de taalverloedering in de hand. Net als met de spellingscontrole kent het veel samengestelde woorden niet. Typ je bijvoorbeeld “atletiekverslaggever” dan krijg je de vraag (zonder vraagteken) “Bedoelde u: atletiek verslaggever”.
Toen ik eens iemand wees op het onjuist gebruik van een spatie bestreed hij dat het fout was. Vervolgens typte hij de twee woorden in op Google en kreeg resultaat. “Zie je wel?”, riep hij triomfantelijk. Ik probeerde hem uit te leggen dat Google geen woordenboek is maar een zoekmachine.
“Dus Google liegt…”, riep hij strijdbaar. Toen ik vervolgens met datzelfde Google een pagina tevoorschijn toverde waarop het haarfijn werd uitgelegd moest hij met het schaamrood op de kaken toegeven dat ik gelijk had.
Foutief spatiegebruik doorgedrongen tot in alle mazen…
En zo heeft het foutief spatiegebruik een hoge vlucht genomen. De nimmer nadenkende massa neemt het klakkeloos over. Hier wat voorbeelden van reclames en producten.
Supermarktketen Dirk presteert het om “Grof volkoren bollen” aan te bieden.
Collega supermarkt Albert Heijn verkoopt “Belgische Majo Naise”.
Van diezelfde supermarkt komt de leus “Wij pakken voedsel verspilling aan”.
Bij kledingzaak Oosterhoff mode kun je “broeken weken”.
Tot slot zijn er diverse restaurants die “dag specials” aanbieden. Ik zeg dag terug.
Stations huis kamer
Op het centraal station van Rotterdam zag ik een restauratie genaamd “Stations huis kamer”… Wat is dat nou voor vreemde naam? Stations… Verscheidene stations dus… Oh wacht, Stationshuis… Kamer? Huiskamer? Ooh, Stationshuiskamer!
Cito toets
Nog veel kwalijker is het wanneer op een school wordt aangegeven dat in een bepaald lokaal de Citotoetst wordt afgenomen door middel van een bordje met de tekst “Cito toets”. Blijkbaar moet de schoolleiding zelf de toets ook nog maken.
Philips brug
In het Friese Drachten besloot men de elektronicafabrikant Philips te eren door het vernoemen van een brug… “Philips brug”. Doch hierop kwam veel kritiek. De gemeente ging in het verweer door te stellen dat niet alles volgens de regels hoeft. Een eigenaardige opmerking voor een medewerker van de overheid. Als je als burger een fout maakt heb je meteen een boete te pakken, onder het motto “Regels zijn regels!”. Uiteindelijk hebben ze de spelling toch aangepast en staat er nu keuring Philipsbrug.
Leiderschaps analyse
In een folder van het bedrijf Ebbinge heeft men het over een “leiderschaps analyse”. Wie zich afvraagt wat Ebbinge voor bedrijf is hier wat ze over zichzelf zeggen: “Search, Advies, & Interim. Dat is de kern van ons werk”. Duidelijke vaagtaal in het Nengels dus…
School zone of schoolzone?
In Heerenveen tref je bij het binnenrijden van een schoolzone op het wegdek de tekst “school zone”. Doch het bijbehorende verkeersbord is het hier niet mee eens, hier staat correct gespeld “schoolzone”.
Onjuist spatiegebruik op een andere manier
Bij het onjuist spatiegebruik gaat het meestal om samengestelde woorden die los van elkaar worden geschreven. Doch de laatste tijd zie ik ook nog een ander eigenaardig fenomeen. Stopwoordjes die tot nog toe voornamelijk in de spreektaal werden gebezigd komen steeds vaker in de schrijftaal terecht. Vooral “zeg maar” dat dan geschreven wordt als “zegmaar”.