Een ontwikkeling die al vele jaren aan de gang is is de verengelsing van de Nederlandse taal. Nu zijn leenwoorden van alle tijden maar met de verengelsing is toch meer aan de hand.
Zelf gebruik ik ook nieuwe woorden als e-mail en computer. Maar steeds meer goede Nederlandse woorden worden vervangen door Engelse woorden. En waar voorheen de leenwoorden werden aangepast aan het Nederlands gebeurt nu vaak het omgekeerde…
Leenwoorden
Van oudsher bevat de Nederlandse taal veel leenwoorden uit het Latijn, Frans, Duits en Engels. Enkele voorbeelden daarvan zijn kaas (Latijn) controleren (Frans), überhaupt (Duits) en trainer (Engels).
Deze leenwoorden zijn in de loop der jaren aangepast aan de Nederlandse uitspraak en grammatica. Doch sinds het gebruik van Anglicismen een hoge vlucht heeft genomen lijkt een omgekeerde beweging op gang te zijn gekomen.
Verengelsing van het Nederlands
De afgelopen decennia (Een leenwoord uit het Latijn) is het mode geworden om Nederlandse woorden te vervangen door Engelse woorden. Dat begon op de werkvloer met woorden als Supervisor, Manager en dergelijke.
Al snel werd dit overgenomen door de massa en werden woorden als nakijken, afzeggen en verwijderen vervangen door checken, cancel en delete. En waar je voorheen in de etalages uitverkoop zag staan is dat tegenwoordig sale. In een winkel hoorde ik laatst nog een meisje aan de verkoper vragen “Hebben jullie ook nog wat in sale?”.
Sale betekent in het Engels letterlijk verkoop, maar in veel Latijnse talen betekent het vuil.
Dat is meteen een mooi bruggetje naar de vervuiling van de Nederlandse taal. Waar leenwoorden nog de functie hebben een leegte in te vullen, er moet immers een woord worden verzonnen voor een nieuw begrip, is het vervangen van woorden mijns inziens taalvervuiling. Meestal wordt dit alleen maar gedaan om interessant (het managerstaaltje) of stoer (straattaal) te doen.
In feite spreekt men tegenwoordig een mengeling van Nederlands en Engels, Nengels.
Geen leenwoorden in de Franse taal
Kan het ook anders? Ja dat kan! In tegenstelling tot Nederlanders zijn Fransen veel trotser op hun land, cultuur en taal. Daarom wordt in Frankrijk voor elk nieuw woord een Frans woord bedacht. Zo noemt men een computer daar een ordinateur en E-mail courrier électronique.
Ook in het Duits heeft men veel eigen woorden. Zo is het officiële Duitse woord voor computer Rechner, doch het Engelse woord computer wordt hier ook veel gebruikt. Wat de verengelsing van de taal betreft staat Duitsland tussen Nederland en Frankrijk in.
Nederlandse woorden op z’n Engels uitgesproken
Een andere vorm van verengelsing is het feit dat sommige mensen menen Nederlandse woorden met een Engelse tongval uit te moeten spreken. Hier een voorbeeld…
Zelf was ik enige tijd geleden op een bijeenkomst waar een jongeman het woord nam. Hij presteerde het om werkelijk elk leenwoord in de Nederlandse taal op z’n Engels uit te spreken. Dat terwijl hij grammaticaal correct Nederlands sprak.
Ook zat ik laatst in de trein van Amsterdam naar Den Haag. Bij het naderen van elk station werd zoals gebruikelijk de naam omgeroepen. Toen we bijna bij De Vink waren klonk het uit de luidsprekers “Devink”, als één woord en met de e uitgesproken zoals in bek.
De vraag die zich hierbij opdringt is: Waarom zijn Nederlanders zo weinig trots op hun taal en cultuur? En waarom vervangt men derhalve veel Nederlandse woorden voor Engelse woorden en spreekt men de overgebleven woorden op z’n Engelse uit?
Alternatief voor Nengels
Voor iedereen die is vergeten wat de Nederlandse woorden zijn voor checken, random of chillen hier een overzicht.
Checken
Een woord dat inmiddels diep is doorgedrongen in de Nederlandse taal. Het Nederlandse woord hiervoor is nakijken! Controleren zou ook nog kunnen maar dit is weer een leenwoord uit het Frans.
Random
In goed Nederlands is het willekeurig!
Instant
Engels voor oogwenk c.q. onmiddellijk. Dat laatste wordt hier meestal mee bedoeld in het Nengels. Gebruik voortaan dus onmiddellijk!
Shinen
Een van de meest debiele woorden in het Nengels. Het is een vernederlandsing van het Engelse woord shine, hetgeen letterlijk schijnen betekent. Bedoeld wordt hiermee het Nederlandse woord stralen!
Chillen
Ook weer zo’n vernederlandst Engels woord afkomstig van chill. Ook voor dit begrip biedt de Nederlandse taal een uitstekend alternatief, ontspannen!
Designen
Een typisch Nengels woord dat bedoeld is om interessant te doen. Wat wordt bedoeld is ontwerpen…
Retail
Oh maar dat klinkt interessant! Iemand die dit woord gebruikt voelt zich waarschijnlijk heel wat. Persoonlijk gebruik ik liever het woord kleinhandel.
Merchandise
Verwant aan het vorige woord. In goed Nederlands handel.
Switchen
Nengels woord afkomstig van het Engelse woord switch, hetgeen schakelaar of schakelen betekent. Wordt meestal gebruikt waar je het Nederlandse woord omwisselen of omschakelen kunt gebruiken.
Coach
Coaches zie je tegenwoordig overal, een mentalcoach, een jobcoach of een voetbalcoach. Coach is Engels voor begeleider of trainer. Hoewel trainer eigenlijk ook weer een leenwoord uit het Engels is. Spreek dus voortaan liever van een geestelijk begeleider, een werkbegeleider of een voetbaltrainer.
Delete
Dit Nengelse woord heb ik in de tekst reeds behandeld. Voortaan gebruiken we weer gewoon het Nederlandse woord verwijderen!
Sale
En dit vuile woord vervangen we weer door verkoop, uitverkoop of aanbieding!
Shoppen
En nu we het toch over de uitverkoop hebben ontkomen we natuurlijk niet aan het decadente (Ja dat is een leenwoord uit het Latijn) woord shoppen. Als je het nodig vindt om met een gevulde geldbeurs (Beter dan het Franse portemonae) de stad in te gaan om onnodige dingen te kopen, spreek dan in elk geval van winkelen!
Wie nog aanvullingen heeft wordt vriendelijk verzocht dat hieronder te zetten. Zo maken we met z’n allen de lijst zo compleet mogelijk.